Câu chuyện cư xử và Bí quyết 90/10

Gần đây báo chí, blog, forum... sôi nổi câu chuyện bất đồng giữa Bà TGĐ một công ty bảo hiểm và cô tiếp viên trưởng (TV) một chuyến bay của Vietnam Airlines (VNA). Sơ qua là gia đình bà TGĐ đi máy bay của VNA, có 3 vé khoang VIP và 1 vé hạng thường cho đứa con 5 tuổi, nhưng đưa bé lên ngồi ở ghế còn trống trong khoang VIP. Bà tin rằng Bà và chồng có 'thẻ vàng' đi máy bay của VNA thì điều này là có thể nhưng người có quyền quyết định đổi chỗ là Tiếp viên (TV) trưởng của chuyến bay kiên quyết không đồng ý. Kết quả là bà TGĐ to tiếng -> Cơ trưởng chuyến bay báo xuống nhà chức trách sân bay đến (Tân Sơn Nhất) -> bà TGĐ cùng con cái đã bị anh ninh sân bay dẫn đi như một đối tượng 'vi phạm an toàn hàng không' khiến bà uất ức họp báo và tuyên bố dọa sẽ kiện hãng VNA. Chuyện không lớn, nhưng qua đó lại thấy nhiều chuyện đáng bàn:

- Thông tin: mấy ngày đầu một loạt báo đưa tin Bà TGĐ uất ức phát khóc, dọa kiện TV của VNA vì đã 'xúc phạm nghiêm trọng đến danh dự và uy tín của bà và gia đình bà', cho đến khi VNA lên tiếng và nhất là khi bà con truyền nhau bài phân tích về 'Văn hóa đi máy bay' trên SGTT thì dư luận À - thì ra chính bà TGĐ này đã không chấp hành quy định bay lại còn lớn tiếng lời lẽ 'không mấy hay ho' với TV, mà theo luật HK thì việc không chấp hành quy định, to tiếng với tiếp viên trên máy bay bị xếp vào tội uy hiếp an toàn chuyến bay.

- Người trong cuộc: Không nói đến chuyện cư xử, tranh cãi qua lại trên chuyến bay, chỉ nói về việc 'khởi kiện' thì Bà TGĐ đã thiếu hiểu biết về luật để hiểu rằng bà không có cơ sở gì kiện VNA. Vì cả giận mà và TGĐ này phạm sai lầm nối tiếp là to tiếng trên báo chí - để khi VN AL thu thập đủ thông tin cả từ các hành khách khác trên chuyến bay, phản hồi lại thì bà thực sự mất khá nhiều (danh tiếng).

Trong chuyện này cách phản hồi của phía VNA mình cho là quá mờ nhạt. Theo như thông tin từ phía Hãng thu thập thì bà hành khách được giải thích nhiều lần nhưng vẫn không tuân thủ mà còn lăng mạ TV. Cô TV trưởng làm đúng luật nhưng có cứng nhắc quá không? hay mềm mỏng rồi vẫn bị phản ứng? Đúng ra VNA cần phải có động tác rõ ràng công khai vì uy tín của mình. Không biết vì trình độ phục vụ của đội ngũ TV của VNA còn nhiều chuyện phải khắc phục nên thôi tránh, hay là do tư tưởng 'độc quyền' nên thấy không cần thiết phải lên tiếng nhiều?

- Về phía dư luận: Đọc các bài báo mạng về câu chuyện này và các nhận xét (comments) - một số người luận là bà TGĐ cậy giàu cư xử hống hách, một số khác lại lôi ra các thành kiến với VNA để suy là chắc cô TV này phải hành xử thế nào mới ra nông nỗi. Thấy không ổn. Trong chuyện cư xử văn hóa không thể lấy cái thành kiến để ép cho riêng một cá nhân rồi phán xét. Theo mình, cách hay nhất khi nói những câu chuyện văn hóa là hãy nói từng câu chuyện cụ thể, người cụ thể: cách xử sự nào là văn hóa và cách nào là không, bất kể giàu, nghèo, ai, làm gì. Đặt mục đích để từ câu chuyện cụ thể này học được những kinh nghiệm và kiến thức cho bản thân (mình cũng học như thế). Xác định như vậy thì sẽ tránh được những tranh luận ngoài lề rắc rối không cần thiết. Đơn giản thế thôi.

Nhân đây hôm nay đọc được một bài viết về bí quyết 90/10 trên diễn đàn chungta.com của Thùy Linh dịch từ Chicken Soup - làm chủ quyền phản ứng của mình trước những tình huống hàng ngày để cuộc sống tươi vui, tốt đẹp hơn:

Bí quyết 90/10:

Thế nghĩa là sao? Hãy xét một ví dụ: Bạn đang ăn sáng cùng gia đình. Con gái bạn làm đổ cà phê lên áo bạn. Chuyện xảy ra hoàn toàn bất ngờ. Điều xảy ra tiếp sau đó là phản ứng thuộc quyền quyết định của bạn. Bạn đã làm gì?

Bạn mắng cháu. Cháu phát khóc. Bạn trách cả vợ mình đã đặt tách cà phê quá gần rìa bàn. Hai người cãi nhau một hồi. Bạn đùng đùng bước lên lầu thay áo. Khi bạn trở xuống con bạn vẫn còn khóc, chưa ăn xong để đi học. Cháu bị lỡ chuyến xe đưa rước. Vợ bạn phải hối hả đi làm. Bạn đi nhanh ra, đưa con gái tới trường. Sợ trễ, bạn chạy vượt đèn đỏ, bị một anh công an chặn lại và phạt. Sau khi đóng phạt, bạn đưa con đến trường trễ mất 15 phút. Con bạn chạy nhanh vào lớp không kịp chào bạn. Bạn đến cơ quan trễ mất 20 phút, lại thấy mình bỏ quên chiếc cặp ở nhà.

Ngày của bạn đã bắt đầu một cách thật khủng khiếp. Chuyện càng lúc càng tệ hại tiếp tục xảy ra. Buổi chiều bạn buồn chán trở về nhà để thấy vợ con không vui vẻ đón mừng mình như ngày hôm trước.

Tại sao bạn có một ngày buồn chán đến thế? A. Tại tách cà phê? B. Tại con gái bạn? C. Tại anh công an? D. Tại chính bạn?

Câu trả lời đúng là D. Bạn đã không làm chủ cái 90% thuộc quyền phản ứng của mình. Cách phản ứng chỉ trong 5 giây của bạn đã tạo nên một ngày bất hạnh.

Bạn có thể phản ứng theo cách khác. Khi tách cà phê đổ và cháu bé sợ phát khóc, bạn có thể xoa đầu con và nói: "Không sao, lần sau con phải cẩn thận hơn một chút". Bạn nhẹ nhàng lên lầu thay áo và mang theo chiếc cặp. Bạn xuống nhà vừa kịp vẫy tay chào lại cháu bé khi nó bước lên xe đưa rước đậu đối diện nhà mình. Bạn cũng có thể "mi" vợ và cùng đi làm. Bạn đến văn phòng sớm hơn 5 phút và vui vẻ chào các đồng nghiệp buổi sáng. Có thể sếp cũng khen bạn làm việc siêng năng và hiệu quả.

Hãy nhớ phản ứng của bạn là tối quan trọng. Chuyện bất ngờ chỉ chiếm 10%, 90% còn lại là phản ứng của bạn và hậu quả của nó. Hãy áp dụng bí quyết 90/10 để xử lý mọi việc trong ngày, bạn sẽ thấy cuộc đời đáng sống hơn, bạn đồng ý chứ?