September 25, 2011

Bữa cơm có thịt

Đọc bài "Hôm nay lên suối Giàng" của Bác Trần Đăng Tuấn, thấy bữa cơm của các em học sinh vùng cao giống như những năm 1970s - 1980s thế kỷ trước.

4 mẹ con cô cháu nhà mình cùng đọc, chảy nước mắt thống nhất mỗi tháng mỗi người sẽ trích một phần số tiền tiết kiệm của mình xin góp chung dự án bữa cơm có thịt của nhóm bác Tuấn và bạn bè. Chỉ cần 100 ngàn đồng VN là 45 em nội trú cấp 2 ở một vùng kia có được một bữa ăn có thịt.

Có một tia nắng trong bài: một điều đẹp đẽ ấm áp (hiếm khi) về hai từ Đảng viên.

Nhân tiện cũng xin giới thiệu Blog Trần Đăng Tuấn (link). Bác Tuấn từng làm phó TGĐ Đài truyền hình VN (to vật), rồi bác í từ chức, chuyển qua làm TGĐ công ty nghe nhìn toàn cầu AVG là một Cty rất mạnh mà tư nhân. Xung quanh việc bác í từ chức một thời xôn xao rất nhiều tin bài, riêng mình ngưỡng mộ bác ấy vì tất cả những gì bác í làm, và cả quyết định thay đổi ấy nữa.

Tự nhiên cứ muốn tự hào ké là mình từng là du học sinh Nga lớp sau bác Tuấn.

-------------------------------------------------------------
(Trần Đăng Tuấn)

Sáng nay, lần đầu tiên lên Suối Giàng, định ngắm mấy cây chè cổ thụ. Vào tuổi này, có lúc chợt lo là nhiều cái lạ ở đất nước, mình đã nghe, biết từ lúc còn là trẻ con, mà giờ chưa nhìn thấy tận mắt. Vậy có thời gian thì phải đi để biết. Nhưng quả thật thời gian là cái gần một năm qua mình có ít nhất. Cứ tiếp tục thế này thì cũng gay đây. Gọi cho Tiến trọc, rủ đi cùng. Tiến trọc chối đay đảy, rằng vừa lang thang một tháng (thằng cha này số sướng) ở Tây Nam bộ, nay phải cày kịch bản bù. Thì thôi vậy!

Xe lên đến trung tâm xã Suối Giàng, thế nào lại đỗ ngay trước cửa trường học. Mấy trăm đứa trẻ con đang tập thể dục. Ngay cạnh đó là mấy dãy nhà nội trú của chúng nó. Không hiểu sao, cứ nhìn thấy trẻ con miền núi là mình mê. Cậu chủ quán trước cửa trường, sau mới biết rằng có vợ là giáo viên, cho biết: Trường tiểu học có 80 đứa nội trú. Phải có từ 100 đứa nội trú trở lên mới có chế độ hỗ trợ của nhà nước. Khu nội trú này dân nuôi hoàn toàn. Cha mẹ góp gạo mỗi tuần hai kg, và 5 ngàn tiền thức ăn. Bọn mình không tin, cứ lục vấn mãi: Sao lại 5 ngàn thì chúng nó ăn uống kiểu gì? Cậu ta cứ khăng khăng đúng thế, đúng thế. Vừa lúc có một bác H Mông xách xô nước đi ngang, cậu chủ quán bảo: Đấy, ông này nấu cơm cho chúng nó đó. Thế là bọn mình đi theo luôn. Trèo tắt qua mấy dãy nhà trên đồi, đi thẳng vào cổng Ủy ban Xã Suối Giàng, rồi vòng ra sau nhà Ủy ban, thì có cái lều tường che gỗ ván, giữa có cái bếp đang đỏ lửa, ngoài cửa có cái chậu tắm lớn đầy những cái bát to bẩn chưa rửa. Một loại bát như nhau thôi. Trong bếp ngoài nồi cơm đang nấu, một nồi nữa chắc để nấu canh, còn thì chẳng có đồ đạc gì cả.

Hỏi: 80 đứa chỉ ăn cái nồi cơm này đủ à? Bác H Mông nói: Nồi to lắm đấy, 13, 14 cân gạo mới đầy đấy. Lại hỏi: Thế ăn cơm với cái gì? – Với canh rau... Bây giờ mới nhìn ra chỗ tối tối có mấy bó rau cải bé tẹo, mà lại đã úa vàng một nửa. Không hiểu canh nấu với gì, vì mắm muối giấu ở đâu, chứ không có trong bếp. Hỏi: Sao ít rau thế? - Ừ, không đủ đâu, phải mua thêm nữa đấy - Thế có thịt cá ăn bao giờ không? - Không có đâu, bao giờ bố mẹ đóng thêm tiền thì mua cho ăn một bữa có thịt.

Một nồi cơm (hy vọng là đủ) và một nồi canh rau cải (gồm xô nước vừa được xách lên, mấy bó rau, chắc ít muối, mắm, dầu mỡ cho vào nữa - nhưng quả thật bọn mình không thấy chúng được cất chỗ nào, chắc không có trong bếp vì sợ chó mèo hay ăn trộm chăng?). Đó là bữa ăn trưa cho 80 mầm non của đất nước vào ngày 22 tháng 9 năm 2011. Tức là khi đất nước đã bước vào thập kỷ thứ hai của thế kỷ 21. Là sau một năm tưng bừng kỷ niệm 1000 năm Thăng Long, là năm đầu của nhiệm kỳ Đại Hội 11 ..vv..và ..vv..

Bọn mình nói: Trưa nay bác mua thịt cho chúng nó ăn được không? Bạn mình đưa ít tiền. Mình đưa thêm nữa, hỏi: Đủ mua thịt chưa? Bác H Mong: Đủ chứ, đủ chứ. Chốc nữa lên xem chúng nó ăn thịt mà... Nói xong bác đi xuống chợ ngay, hình như chợ gần thôi, ở mé núi bên kia.
Lúc đi xuống, cậu lái xe vốn ít nói, văng ra: Mẹ, ăn uống thế này trẻ con sống thế nào được!

Sống thì chắc được thôi, nhưng mình nghĩ học khó vào lắm. Hồi đi học, lúc nào mình cũng muốn ăn, dù bố mẹ nuôi nấng đầy đủ hơn bọn trẻ con hàng xóm nhiều. Khi bắt đầu đi học đại học ở Thanh xuân, cả ngày thấy đói. Ăn tập thể, xong bữa, rửa bát cầm về, dọc đường từ nhà ăn đến phòng ở đã thấy thèm ăn nữa. Cơm không thịt ăn đủ suất rồi mà bụng cứ như chưa ăn. Ngồi trên lớp, lúc nào cũng nghĩ đến ăn. Tối bọn chúng nó rủ sang phòng con gái tán, mình không đi, vì nhìn mặt con gái cũng thích nhưng đang nói chuyện tự nhiên thấy đói thì không thích gì nổi nữa. Mình hình dung sự thèm ăn là một thằng cha khả ố, nó cứ ngồi chồm chỗm trong người ta, lúc nào nó cũng nhắc là nó đang ở đây, ở đây... Nó cứ ngồi đấy thì cảm xúc không từ trong ra ngoài được, chữ nghĩa với toán, tính không từ trên bảng chui vào đầu được.

Từ bếp vào chỗ học sinh nội trú ở. Có giường tầng, mỗi buồng có bảng ghi ở cửa "Nhóm bản Lóp", "Nhóm bản...". Chăn chiếu bẩn lắm. Nhưng thôi, cái này mình nhìn thấy nhiều rồi. Được cái nhà cũng kín, mùa đông trên núi nhà kín là quan trọng nhất.

Sang bên khu nội trú (cũng dân nuôi) của trường trung học thì nhà cửa có vẻ tuềnh toàng hơn nhiều. Mùa đông thế này chết rét mất. Các cô giáo ở ngay cùng dãy với học sinh. Một cô khi từ dưới đi lên nhìn cứ tưởng học sinh, vì thấp nhỏ, mặc cái áo khoác trắng như đồng phục, đến nơi nghe cô ấy nói mới hiểu là cô giáo. Bếp chung luôn với khu giường tầng, cả hai bếp đều đỏ lửa hun hai cái nồi to đen, mở ra thấy một nồi cơm, một nồi canh bí. Mình tò mò cúi hẳn xuống nhìn, thấy mấy miếng xanh xanh cứ nhảy lộn tùng phèo trong đó (lửa rất to, ở đây không thiếu củi). Hình như cũng có ít váng mỡ. Hỏi: Thế có món gì nữa không hả cô? Cô giáo chỉ gói nilon nhỏ trên bàn, mình cầm lên xem, thì ra mấy miếng cá khô. Có 45 đứa cấp hai nội trú ăn ở đây, cũng tiêu chuẩn 5 ngàn/tuần. Nhưng bọn này có vẻ được ăn khá hơn lũ cấp 1. Các cô giáo bớt tiền lương của mình, cộng vào tiền bố mẹ góp, để mua thức ăn.

Theo nhẩm tính thì mỗi tháng 45 đứa có 900 ngàn tiền thức ăn (trừ gạo) do bố mẹ góp. Tiền các cô giáo cho thêm cũng chừng ấy nữa. Bình quân chúng nó mỗi đứa mỗi ngày có được 2.000đ tiền thực phẩm (bên cấp 1 chỉ 1 ngàn/ngày, như ông nấu cơm H Mong nói cho chúng tôi biết). Quy củ hơn bên cấp 1, bên này đều đặn mỗi tuần được một bữa ăn thịt. Cụ thể là: Mua dưới chợ 1 kg loại thịt rẻ nhất, rồi kho lẫn với đậu phụ (cái này mình biết rồi, hôm ở gần Mèo Vạc mình cũng nhìn trẻ con trường nội trú ăn cơm, thấy chúng nó ăn cái món gì cứ trắng trắng, mình cầm bát lên nhìn kỹ, thì ra là đậu phụ màu trắng có lẫn thịt mỡ bèo nhèo, cũng màu trắng, cái bát nhôm méo cũng trăng trắng nữa, hóa ra một món màu sắc như vậy. Hôm đó các thày cô giáo nói thật là có khách đến thăm nên mới thêm món đó, chứ theo lịch thì chưa đến ngày có món ăn mặn).
100 ngàn đồng, thế là cả khu nội trú có món thịt cộng đậu phụ kho. Còn như bây giờ, một tuần may ra chúng nó mới có một lần được như vậy. Mỗi anh em gởi Cô giáo ít tiền, để cô mua thêm thức ăn cho học sinh.

Lại nhớ đã 6-7 năm trước, làm Nối vòng tay lớn lần thứ hai hay thứ ba gì đó, mình cử mấy nhóm đi vào các miền nghèo. Mỹ Linh (Giờ vẫn dẫn Văn hóa- Sự kiện và nhân vật trên VTV3) đi mũi Tây Bắc. Cũng vào chỗ học sinh dân tộc nội trú, quay cảnh bữa cơm của lũ trẻ. Rồi hôm phát trực tiếp từ trường quay S9 Mỹ Linh nói, rằng chỉ cần 2 ngàn đồng/ngày cho mỗi đứa bé thôi thì hàng ngày chúng nó thì bữa ăn có màu sắc hơn, chứ bây giờ chỉ thấy có màu trắng của cơm và trắng của măng nấu muối... Rồi cô nàng không nén được, khóc nấc trước cả bao triệu người xem TV. Khóc thật sự, dù cố nén. Bằng ấy năm trôi qua. Năm vừa rồi là năm đầu tiên mình không còn chủ trì làm Nối vòng tay lớn của VTV. Nhưng hôm nay lên Suối Giàng, vẫn thấy bữa cơm như thế, rồi vẫn thấy con số 2 ngàn đồng thì mỗi ngày sẽ có thịt ăn, nhưng vẫn chưa có được cái hai ngàn ấy. Mà hai ngàn đồng cách đây 7 năm to hơn 2 ngàn đồng bây giờ lắm chứ.

Đi xuống, gặp cô H Mong trẻ bế con chắc mới 7-8 tháng tuổi, ngồi trên tảng đá. Hỏi ra mới biết từ bản xuống thăm con ở nội trú cấp một, đang đợi giờ tan học để gặp con. Và chắc đem 5 ngàn với hai cân gạo xuống nộp tiền ăn một tuần cho con. Đứa bé ngoan thật, người lạ bế cứ cười toe toét. Còn cô mẹ cũng hóm ra phết, mình hỏi đùa "Cho tao mang về nuôi nhé", thì trả lời "Ừ, cho đấy, đẻ đứa khác được mà!". Mấy anh em cho ít tiền gọi là mừng tuổi bé (mới tháng 8, khà khà..) thì đỏ mặt gạt ra, phải dúi vào tay mới chịu lấy.

Trên đường trở ra, mới tính kỹ: Để mỗi khu nội trú (một khu 80 đứa cấp một, bên kia 45 đứa cấp hai) ngày nếu một bữa có thịt kho lẫn đậu phụ, sẽ cần 2kg thịt cho cấp 1, 1kg cho bọn cấp hai, kèm đậu phụ nữa là 300 ngàn/ngày, hay là 9 triệu đồng/tháng. Mỗi năm sẽ cần 108 triệu đồng. Nếu cả hai bữa có thịt trong ngày thì cần gấp đôi: 18 triệu/tháng, hay 216 triệu/năm.
Nếu cứ như thế 10 năm, để 125 đứa học sinh này ngày nào cũng có món thịt kho kèm đậu phụ (chắc chắn học sinh được ăn cơm với tý thịt khác với học sinh chỉ ăn cơm với món canh loãng, vì tuổi ấy, chúng nó cần đạm lắm để phát triển não), cần có từ một tỷ hai đến trên hai tỷ bốn trăm triệu. Với bằng ấy tiền, 125 đứa trẻ con được ăn có đạm trong cả mười năm!. Với từng cá nhân thì đó là món tiền lớn rồi. Nhưng để có 125 đứa trẻ (à, sau 10 năm, đó là các cô cậu thanh niên chứ) khỏe khoắn, đầu óc sáng láng... thì thêm số tiền đó có gọi được là nhiều không?. 10 năm cơ mà, sau 10 năm, cả một thời đại công nghệ mới đã thay thế cái cũ trên thế giới này. Trong 10 năm ấy, ở chỗ này, nếu có từ 1 đến 2 tỷ (VNĐ đấy nhé, đừng nhầm sang USD mà phải tội) – giúp được trên 100 đứa trẻ lớn lên khỏe mạnh hơn, thông minh hơn để bước vào thời đại đó.
Mình biết nước ta nghèo (nói chung, rất chung thôi). Nhưng có nghèo đến thế không?.

Thôi, không nghĩ chuyện xa xôi, mình quyết định là về nhà, gọi ngay Tiến trọc và Thánh Cô để bàn về dự án cơm thịt kèm đậu cho 125 nhóc Suối Giàng này. Bước đầu là 1 bữa có thịt/ngày, hay còn gọi dự án 9 triệu. Kéo được thêm bạn bè thì chuyển càng nhanh càng tốt sang 2 bữa có thịt/ngày, hay dự án 18 triệu/tháng. Lạy giời, đừng có lạm phát hay tăng giá nữa nhé, mức ấy là mức thịt bạc nhạc rồi, không hạ cấp xuống được nữa đâu!
Hay là bàn với Tiến trọc và Thánh Cô lập hội những người bạn của trẻ con vùng cao?. Bây giờ có bao người đi phượt vùng cao, góp mỗi người một chút cho các nhóc. Lập trang web... Nhưng thôi, chuyện nhỏ làm được thì mới có khả năng làm chuyện to hơn.

Khi rời Suối Giàng được vài chục cây số, chợt nhớ chuyện không biết buổi sáng bọn trẻ con này nó có được ăn gì không. Nói với mọi người trên xe. Mỗi người đoán một kiểu, nhưng không ai dám chắc.
Về đến Phú Thọ, thì mình hiểu ra: từ lúc rời Suối Giàng đến giờ, tâm trạng xót và bi quan, có cả chút phẫn nữa, nhưng lại vẫn có một sợi gì đó ấm áp lẩn khuất, mà rõ ràng là từ các câu nói nghe được. Chợt nhớ lúc ở bếp trường cấp hai, mình hỏi cô giáo: Thế mỗi cô giáo phải bớt bao nhiêu tiền từ lương của mình để mua thức ăn cho các cháu?. Cô giáo trả lời: Dạ không giống nhau, người lương cao hay là Đảng viên thì góp nhiều hơn, giáo viên hợp đồng hay quần chúng thì góp ít hơn... Vậy là Đảng viên thì san từ lương giáo viên miền núi của mình số tiền nhiều hơn người khác để mua thức ăn cho học sinh. Quả thật, đã lâu lắm rồi, mình hiếm khi nghe được một điều đẹp đẽ như vậy về Đảng viên. Mà không phải nghe từ một diễn đàn hay khung cảnh hoành tráng nào. Mà nghe thì tin ngay. Nghe mà thấy lòng đỡ lạnh. Bởi mình cũng là đảng viên đã mấy chục năm rồi.

Về đến Hà Nội, mở máy ra viết dòng đầu của bài này, để gửi cho Tiến trọc, đấy, chính cái dòng "Hôm nay, lần đầu lên Suối Giàng, định ngắm mấy cây chè cổ thụ"... mới nhớ ra là sáng nay tất cả đã quên chuyện xem cây chè. Đỗ xe xong, sà vào đám trẻ, bần thần cả người bởi chuyện ăn uống của chúng nó, lên xe về, chẳng ai nhớ mục đích của việc phóng xe lên đỉnh núi Suối Giàng.


18 comments:

  1. Bài viết của cậu này làm mình thực sự xúc động.Cô Lana có thể đăng số Tài khoản của dự án ngày/bữa thịt đc ko?

    ReplyDelete
  2. Anh Tuấn bây giờ mới biết ư?
    Những bữa cơm không có thịt và những đứa trẻ mất phương hướng đã có trong "tài khoản" của chúng ta lâu rồi Lana không biết sao?
    Hãy để dành sách bút và quần áo cũ cho chị xin em nhé.
    Còn tiền, em có thể gửi vào tài khoản nào tùy em.

    ReplyDelete
  3. Tớ đã còm bên blog bác TĐT rồi, rằng tớ kg tin những Ctrình từ thiện của VTV, MTTQ, Hội CTĐ ... Chúng tớ ở cty và tổ dân phố vẫn hay góp quần áo sách vở trực tiếp gửi lên Hagiang, hoặc ủng hộ các cháu ở trại trẻ mồ côi Birla ở Mai Dịch. Bây giờ nếu bác TĐT lập Quỹ "bữa cơm có thịt" thì tớ tin bác ấy và sẵn sàng đóng góp.
    Bài viết này của bác Tuấn có tiếng vang lớn và được ủng hộ rộng rãi. Thiết nghĩ với uy tín của bác ấy Quỹ sẽ thành công.
    Với công việc trước đây ở VTV, chắc chắn bác ấy phải biết về những "người khốn khổ", chẳng qua giờ từ quan rồi mới được tự do nói mà thôi.

    ReplyDelete
  4. Dì Lana gửi giúp cho Be, Bo đến các bạn vài lát thịt dì nha, mẹ BB sẽ liên lạc với dì, cám ơn dì trước!!!

    ReplyDelete
  5. Tôi cũng đọc bài của anh Tuấn trong blog Bọ Lập nhưng không commént được. Có gì Lana hú một tiếng nhé, chúng ta cùng tham gia với anh ấy cái dự án 9 triệu.

    ReplyDelete
  6. @AK7, Việt, BeBo: Lana nhận làm liên lạc viên bám theo Blog bác Tuấn, coi như nhóm chúng mình làm một chân rết.
    Hiện tại bác Tuấn có nhắn: "Việc đóng góp qua hình thức nào để ai cũng thấy là rõ ràng, minh bạch.. rất quan trọng. Sẽ liên lạc với thày cô ở trường, nghĩ thêm về cách thức tiện nhất để chúng ta giúp các em và báo cáo với mọi người sau... Hiện đã gửi được chút tiền đủ cho 1 tháng mỗi ngày có một bữa "cơm có thịt" đầu tiên...".

    Ủng hộ 'dự án 9 triệu' này của bác Tuấn vì cảm giác tin cậy, lại là dự án dài hơi đều đặn chứ không phải giúp 1 lần. Hy vọng với uy tín, cái TÂM và cách làm của bác Tuấn dự án này sẽ lan tỏa để có thể tới nhiều trường nội trú miền núi nghèo khác. HY VỌNG.

    ReplyDelete
  7. @Bí: Bí ơi em tin là bác Tuấn đã biết lâu rồi, trong bài anh ấy cũng đã viết về khi làm Nối vòng tay lớn. Có điều để nghĩ đến một kế hoạch dài hơi thế này, tự phát tự làm, thì chắc bây giờ mới tính.
    Em nghĩ lòng trắc ẩn và chìa tay chia sẻ.. không lúc nào là trễ ha chị.

    Chuyện "có trong tài khoản của chúng ta" thật là em không biết :( Em có lần góp nắm gạo đoàn bạn đi miền Trung cứu đói lũ, cùng Mai bạn em (Tiệp) góp chung chút xíu với đoàn đem quần áo lên trẻ em Mèo Vạc, hay gửi quần áo cũ lên bản Sapa... nhưng chỉ là những việc giúp 1 lần, cảm giác như muối bỏ bể.
    Với DA này của bác Tuấn nếu làm được nó sẽ là 10 năm, cho các em có thịt lớn lên mỗi ngày.

    Về các bé không nơi nương tựa, em vẫn chờ bài của chị sau đợt Đà Nẵng về mà. Có gì chia sẻ em nghe với chị nhé.

    ReplyDelete
  8. @HAT: Ừ tớ cũng tin DA này của bác Tuấn sẽ thiết thực và hiệu quả.
    Vấn đề không chỉ là nói được, cậu có tin khi thay đổi môi trường làm việc đôi khi có những tư duy mới bật ra? hoặc có điều kiện để bật ra, và thực hiện?
    Mà thôi tớ ko phân tích 'vì sao bác Tuấn...' đâu. Đồng ý với cậu, đóng góp ầm ào kiểu giúp tỉnh giúp huyện... rồi lại để xây vi la cho con du học của các hàng quan chức tỉnh huyện xã thôi. Đến cái mùng cho bà con vùng lũ còn bị hớt may như cái vó tôm ấy cơ mà.

    ReplyDelete
  9. Trẻ con miền núi thương lắm. Nhưng anh thương nhất là những cháu bị thất học. Cả đời không biết một con chữ. Hic!

    ReplyDelete
  10. Thanx Lana. Cái link bài này cần nhân rộng ra cho nhiều người đọc.

    ReplyDelete
  11. a Thụy: Đúng là khó khăn vì có những bản ít dân lại ở nơi hẻo lánh, cha mẹ lạc hậu đẻ con ra rồi cho lớn lên như cây rừng, như củ khoai củ sắn, không nghĩ phải cho đi học chữ nên trẻ con thậm chí không biết là chúng nó thiệt thòi.
    Thật ra các trường miền núi đều bao cấp toàn bộ học sinh không phải đóng tiền, nhiều bản có trường học mà không có học sinh anh ạ.

    ReplyDelete
  12. Gác Xép: Thanks Gác đồng cảm, Lana cũng muốn vậy nên vác nguyên bài của bác Tuấn về đó Gác.

    ReplyDelete
  13. Chị Lana, em ở trong SG, chị có tài khoản của Anh Tuấn không? em cũng muốn đóng góp 1 chút.

    ReplyDelete
  14. @Rita: Rita thế ra là ở SG, chị bắt đầu muốn off cà phê với Rita rồi đây, lại có thêm lí do để thèm vô SG :)

    Dự án 9 triệu cho 10 năm chị nghĩ anh Tuấn đủ tâm và tầm để làm một cách hiệu quả ý nghĩa, cũng nghĩa là không vội vàng. Chúng mình cùng bạn bè ở đây (và nhiều người nữa đang ủng hộ dự án) tạm ghi sổ chờ khi anh í thông báo sẽ cùng góp cho các con. Chị cũng mong có đợt sẽ đưa 2 nhóc theo đội đi miền núi nghèo. Có gì chị sẽ thông báo. Nhân tiện Rita cho chị email nhé.

    Cheers.

    ReplyDelete
  15. em ủng hộ vài ký thịt được k chị ?

    ReplyDelete
  16. meo của em đây: baoduong77@yahoo.com

    ReplyDelete
  17. Lana ơi check mail hộ em với.

    ReplyDelete
  18. @Rita, HY, Sông: check mail nha các bạn yêu.

    ReplyDelete

Nào mình cùng chia sẻ cảm nhận...