Về tai nạn Sukhoi SJ-100 / Salak

Về tai nạn chiếc máy bay Sukhoi Superjet-100 ngày 09/05/2012 trong lịch trình bay biểu diễn chào hàng tại một loạt các nước châu Á của hãng chế tạo máy bay Sukhoi (Nga) làm toàn bộ 45 người trên khoang thiệt mạng có thể đọc ở đây (wiki tiếng Anh, khá đầy đủ) hoặc ở đây (wiki tiếng Việt, tuy nhiên trang này vẫn ghi con số người thiệt mạng là 50 như tin lúc đầu mặc dù báo chí đã thông báo có 5 hành khách hủy không lên máy bay theo kế hoạch).

Trên các trang mạng nói các nhà phân tích nghiêng về giả thuyết lỗi con người (human error), thậm chí có nơi đặt thẳng nghi vấn lỗi do người lái. Ừa ghi lỗi cho người đã chết luôn là dễ nhất. Tất nhiên có những lý do cho giả thuyết này (sẽ trình bày ở dưới) nhưng nguyên nhân thật sự dẫn đến thảm họa thì phải chừng 1 năm nữa sau khi kết quả giải mã hộp đen máy bay được công bố (trên mỗi máy bay có hai thiết bị cùng được gọi là hộp đen, một chiếc là máy ghi âm buồng lái, chiếc kia là máy ghi dữ liệu chuyến bay, hai thiết bị này nếu khôi phục được đủ dữ liệu sẽ cho biết mọi tình trạng thiết bị / trao đổi và lời nói của tổ lái cho đến giây cuối cùng máy bay hoạt động).

Cho tới khi đó chúng ta không biết thật sự điều gì đã xảy xa khiến chiếc máy bay mang theo 45 người đâm trực diện vào núi.
Cho tới khi đó mọi giả thuyết chỉ là suy đoán.

Cho tới khi đó chúng ta chỉ có trong tay những fact thế này:
- Chiếc máy bay Sukhoi SJ-100 gặp nạn khi đang bay biểu diễn (dù trên khoang có nhiều hành khách). So với các chuyến bay thương mại chở khách thông thường, chuyến bay trình diễn người lái thường có xu thế vận hành máy bay thực hiện những tư thế nghiêng/ chao, thay đổi độ cao đột ngột hay thậm chí bay qua những địa hình khó để thể hiện những tính năng ưu việt của máy bay.
- Cơ trưởng chiếc Sukhoi SJ-100 Alexander Yablontsev là người có kinh nghiệm lái máy bay dày dạn và từng điều khiển máy bay bay qua những địa hình tương tự khu vực gặp nạn ( link).
- Sự liên lạc cuối cùng trước khi máy bay biến mất khỏi màn hình radar điều hành là khi tổ lái liên lạc với đài kiểm soát dưới mặt đất xin giảm độ cao từ 3000m xuống 1800m và được-đồng-ý. Núi Salak cao 2200m.
- Lực lượng cứu nạn cho biết máy bay đã đâm thẳng vào sườn núi ở độ cao khoảng 1900m, trượt xuống tới mực 1600m. Xác máy bay được tìm thấy tan thành mảnh nhỏ.
- Có 7 vụ máy bay nhỏ rơi ở khu vực núi Salak trong mười năm từ năm 2002 đến 2012. Khu vực này được ghi vào 'sổ đen' của hàng không Indonesia do nhiễu động mạnh trong không khí và thời tiết thay đổi phức tạp (link).

hiện trường nơi chiếc máy bay rơi chụp từ trực thăng

Nói túm lại trong thảm kịch Sukhoi này người ta đặt dấu hỏi cho những con số 3000m xuống 1800m/ đỉnh núi 2200m. Người ta nhắc đến khái niệm 'độ cao an toàn tối thiểu' / 'nhiễu động vùng núi' mà Lana đã đề cập khá rõ trong "Chuyện nghề 3", xin trích lại rằng nhiễu động mạnh/ dòng giáng mạnh nguy hiểm cho máy bay khu vực địa hình núi thường xuất hiện trong lớp từ mặt đất lên tới 1,5 lần độ cao đỉnh núi, ở trường hợp của Salak là 3300m.

Mời các bạn xem hình dưới trong "Chuyện nghề 3" (9/2010) và clip mô phỏng tai nạn Sukhoi SJ-100, 5/2012:

Càm ràm: Cuối cùng để phán xét hoặc rút kinh nghiệm, nếu loại bỏ tất cả những lỗi kỹ thuật và khách quan để cuối cùng lỗi thuộc về phi công thì cũng cần xem lại liệu ông ta đã được tư vấn đầy đủ về đặc điểm địa hình và những mối nguy hiểm ở khu vực máy bay bay qua? Một tai nạn hàng không thường hiếm khi do lỗi của chỉ một khâu mà thường là một loạt các lỗi hệ thống xuyên qua nhiều bức cản an toàn.

Kết luận cuối phải chờ hai hộp đen kia...